“Als sociaal makelaar durf ik vragen te stellen die ik in mijn privéleven niet snel aan iemand zou stellen. Dan zou ik denken dat het me niet aangaat. Om een fijn en positief leefklimaat te creëren in de buurt, vind ik dat ik niet voor gevoeligheden kan weglopen. Deze rol vraagt om durf, moed en relativeringsvermogen. Het is belangrijk om mediationvaardigheden te hebben en ook om zelf tegen kritiek te kunnen.”
 
Sociaal makelen is in Utrecht ontstaan rond 2012/2013, tijdens de kanteling van het oude welzijn naar het nieuwe. Met het sociaal makelen versterkt zij samen met andere sociaal makelaars in Utrecht het saamhorigheidsgevoel en vijzelt daarmee de leefbaarheid in de wijken op. Nadoua ziet dat veel mensen in deze wijken zich verloren voelen, dat sociaal isolement op de loer ligt. “Sommige groepen bewoners maken snel of misschien wel té snel gebruik van hulpverlening of zijn er afhankelijk van geworden. Door juist het eigen netwerk van deze mensen te vergroten, versterk je zelfstandigheid en het prettiger voelen in de eigen buurt.” Nadoua werkt voor de sociaal makelorganisatie Welzaam vanuit buurthuizen, speeltuinen en andere plekken waar buurtbewoners elkaar ontmoeten in Vleuten – De Meern. Deze kleine gemeenten zijn door de komst van Vinexwijken aan Utrecht vastgegroeid.

 
Presenteerblaadje
“Het was erg zoeken in de beginperiode van het sociaal makelen. In het oude welzijn werd bijvoorbeeld voor het aanbod in buurthuizen door professionals zelf activiteiten, cursussen of bijeenkomsten bedacht en voerden zij alles zelf uit. Aangezien activiteiten op een presenteerblaadje werden aangeboden was

er nauwelijks eigenaarschap van wijkbewoners. Het geboden traject sloot lang niet altijd aan bij de behoeften van wijkbewoners.” Bij het sociaal makelen ligt de nadruk vooral bij de vraag van de buurtbewoner. Nadoua richt zich onder andere op vrouwen uit Vleuten – De Meern. “Wat kun je voor jezelf doen en wie kun je er bij betrekken? Stand up!” roept zij uit.” Nadoua wil graag als sociaal makelaar het besef aanwakkeren bij buurtbewoners om keuzes te maken en in actie te komen. Door die insteek hoopt zij wijkbewoners te empoweren. “Dat woord gebruik ik veel”, zegt ze gedreven. “Als sociaal makelaar vind ik het belangrijk om los te laten waar het kan en uit te proberen wat werkt en wat niet werkt. Dat maakt mijn werk uitdagend!”
 
“De dynamiek van vrouwen in Vleuten – De Meern is heel anders dan in bijvoorbeeld Hoograven, een wijk in Utrecht, waar ik eerder werkte. Bij vrouwen met een niet-Nederlandse achtergrond zie je, dat vrouwen over het algemeen eerder de zorg van de kinderen op zich nemen en het huishouden doen. Net als hun man hebben zij bijvoorbeeld gestudeerd en gewerkt, maar als er kinderen komen zijn zij vooral degene die thuis blijven. Bij de vrouwen die we in ons werk meestal tegenkomen,

zien we helaas vaker onzekerheid, angst, schaamte of andere zaken waardoor ze niet lekker in hun vel zitten. Soms is er niet eens contact met de buren.” Nadoua benadrukt dat ook vrouwen van Nederlandse afkomst zich in die nieuwbouwwijken erg verloren kunnen voelen. “We horen die geluiden. De vraag die wij ons als sociaal makelaars stellen is, hoe je mensen de deur uit krijgt om gezamenlijk iets te ondernemen. Hoe zorg je dat er een prettige veilige plek is in de buurt waar je naartoe kunt? En als je je dan hebt aangesloten bij een groep, hoe maak je dan met elkaar een bewuste keuze voor dát wat je gezamenlijk wil ondernemen.”
 
Bewustwording
Door te investeren in het contact, wint Nadoua het vertrouwen. “Vanochtend hadden we hier in de binnenruimte van de speeltuin een gesprek met tien vrouwen. Door gewoon te kletsen met elkaar, pak ik al veel signalen op. Je hoort veel als je met vrouwen praat op een voor hen bekende, prettige en veilige plek. Belangrijk als sociaal makelaar is, dat je dóórvraagt. Want onder de oppervlakte liggen vaak hele andere zaken. Die hoor je pas als er goed contact is. Dat kost dus tijd! We hebben het over wie je wil zijn. De focus komt daarmee soms ook op het vrouw zijn en de verschillende rollen die je vervult. Door die bewustwording kan gaandeweg een zogenaamde norm door henzelf worden aangepast.” Nadoua kiest haar woorden zorgvuldig. “Het is niet aan ons om te bepalen. Het is aan ons om open vragen te stellen en oprechte interesse te tonen!”

Ook is het van belang gesprekken zorgvuldig te voeren, hen uitlokken om vragen te stellen of bepaalde aannames bespreekbaar te maken. Nadoua haalt een voorbeeld aan dat op het eerste oog relatief simpel lijkt. “De groep vrouwen komt hier elke maandagochtend bij elkaar. Ik opende in het begin het pand voor hen, maar voor mijn werk moet ik ook vaak op andere locaties zijn. Het leverde in eerste instantie veel weerstand op toen ik de vraag opperde of zij de sleutel wilden hebben, zodat zij zelf kunnen openen. Voor deze vrouwen voelde de verantwoordelijkheid voor zo’n groot gebouw best zwaar. Als ik dit had doorgedrukt dan is de kans dat zo’n groep uit elkaar valt groot. Ik gun het de tijd, laat hen erover nadenken, stel vragen waar ze precies tegen op zien of wat het voor hen betekent als er regelmatig een ochtend uitvalt. Uiteindelijk kwamen twee vrouwen met het idee het samen te doen als ze goede instructies zouden krijgen en zouden weten wie ze konden benaderen als er iets mis zou gaan.”

Wederkerigheid
Nadoua vervolgt haar verhaal over dezelfde groep vrouwen om te verduidelijken hoe ze mensen met elkaar verbindt. “Bij deze groep vrouwen is eten een belangrijk thema. Via verschillende gesprekken over eten, kwam ook het thema gezonde voeding naar voren. De groep had eerder aangegeven dat ze graag voorlichting wilde krijgen over voeding. Het zou in dit geval niet hebben gewerkt als ik de dames had doorverwezen naar een diëtiste. Zo’n stap zetten, kan voor de één wel, maar is voor de ander te spannend. Daarbij verbindt het mensen met elkaar als je samen iets meemaakt. Met het gezamenlijk iets gaan doen in combinatie met voorlichting sla je een aantal vliegen in één klap.”
Als sociaal makelaar kan Nadoua met zo’n vraag aan de slag. “Eerst ben ik gaan informeren in mijn bestaande netwerk van organisaties die hier wellicht iets in kunnen betekenen. Helaas kwam ik daar niet verder mee, omdat bij de desbetreffende organisatie de taakstelling is veranderd. En omdat ik graag de wederkerigheid zie in de wijk, zocht ik iemand uit de wijk Vleuten – de Meern. Op Facebook heb ik een bericht geplaatst, want in deze buurten wordt veel contact digitaal gelegd. Vanuit mijn netwerk werd ik gewezen op een deskundige op het gebied van natuurvoeding die in de buurt woont en die ik al bleek te kennen!” Nadoua vertelt vrolijk over het feit dat haar eigen Facebookpagina over alles wat er voor vrouwen in Utrecht te doen is, zoveel oplevert.

“De voedingsdeskundige, was geïnteresseerd. Zij is een kleine zelfstandige en wil graag meedenken. In een gesprekje met haar geef ik wat tips, bijvoorbeeld om zich persoonlijk te komen voorstellen bij deze groep vrouwen en te inventariseren wat zij graag willen.
Ook de groep licht ik in. Samen zoeken we naar een geschikt moment. En ik voer bij hen de druk een beetje op door te zeggen, dat ze natuurlijk niet voor maar twee mensen langs gaat komen”, zegt Nadoua met een glimlach. “Zeven vrouwen meldden zich aan en vanochtend kwamen er toch nog drie vrouwen extra mee!”
“Uiteraard heb ik van te voren de groep op de hoogte gesteld dat de voedingsdeskundige een zelfstandige is en dat zij geen activiteiten gratis kan aanbieden.” Nadoua onderbreekt zichzelf met vuur in haar ogen. “Daarbij, ik ben klaar met dat gratis, iets voor een prikkie aan mee doen! In dit geval kan deze groep echt wel wat missen als zij het belangrijk genoeg vinden. En als iets geld kost, moet je veel meer zelf bedenken wat je eruit wil halen, hoe graag je iets wil en waarom. Dat besef, daar gaat het mij om!”

Nadoua zorgde ervoor dat zij ook bij het kennismakingsgesprek aanwezig was. Zo kon zij licht sturen in het gesprek. “Complimenten geven en humor zijn twee belangrijke instrumenten die ik inzet.” Maar Nadoua durft ook door te pakken: “Deze vrouwen kletsen snel gezellig door elkaar. Belangrijk is natuurlijk dat er wel onderling goed wordt afgestemd, zodat ze tot duidelijke afspraken komen waar iedereen achter staat. De natuurvoedingsdeskundige gaat op basis van de wensen van de dames een offerte maken. Ik ben benieuwd wat daar uitkomt.”
Het bewust nadenken over wat je doet, slaat ook op Nadoua zelf. “Ik werk steeds aan mijn eigen persoonlijke ontwikkeling. Regelmatig kijk ik naar mijn eigen manier van werken. Biedt mijn werk me voldoende uitdaging, wat kan ik loslaten en wat kan ik uitproberen? Heel belangrijk bij dit proces zijn mijn collega’s. Elkaar bevragen waarom we het op die manier aanpakken en of dat de handigste manier is. Hoe is die uitspraak ook alweer? Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg! Door steeds te communiceren over waar ik energie van krijg, houd ik me nu daadwerkelijk bezig met projecten die me veel uitdaging geven!”
 
Kansen, kansen, kansen
“Als sociaal makelaar zeggen we nogal eens dat wij iederéén kennen in de wijk. Dat kan natuurlijk niet. Ik vind dat we daar transparant over moeten zijn. Als een wijkbewoner ons een specifieke vraag stelt, komt het voor dat ook wij op zoek gaan naar informatie. Mooi is als je mensen kunt meenemen in die zoektocht en hen kunt aanleren om zelf die informatie te vinden. Hoe spannend dat ook voor hen kan zijn.”
Het naderende griepje bij Nadoua kan haar passie niet verhullen: “Enthousiasme in dit vak is zooo belangrijk! Kom we gaan het samen uitproberen! Doe je mee? We gaan ervoor! Durven, lef hebben. Je kunt kennis hebben, maar als het enthousiasme ontbreekt heb je niks. Als je als sociaal makelaar niet meer op je plek zit, het vuur is niet meer in je ogen te zien, dan heeft dat effect op de bewoners. Daarom blijf ik mezelf ontwikkelen, blijf ik uitproberen en blijf ik graven en zoeken naar kansen. Kansen, kansen, kansen voor bewoners in de buurt én voor mezelf!”

Het sociaal makelrecept volgens Nadoua

* Enthousiasme
* Investeer in mensen door real life contacten te leggen
* Geef complimenten
* Vraag dóórrrrr
* Toon oprechte interesse
* Zet humor in
* Inventariseer en graaf door
* Durf fouten te maken en durf jezelf onder de loep te nemen
* Wees transparant
* Probeer uit en laat los
* Breid continu je netwerk uit
* Deel informatie die je ophaalt, uiteraard met bewoners, maar ook met collega’s
* Benoem alles, praat hardop, want dan komen wensen uit. Dat doe je bijvoorbeeld ook als je op zoek bent naar een baan.
* Gebruik Facebook als je bewoners wil benaderen
* Gebruik Twitter als je sleutelfiguren in de wijk wil benaderen
 
Saskia Koster
Utrecht